عوارض گمرکی چیست؟

در واردات کالا مفاهیم مختلفی وجود دارد و آشنایی با این مفاهیم می‌تواند در برنامه‌ریزی و پیشبرد امور گمرکی مربوط به واردات کالا موثر باشد. یکی از این مفاهیم که نه تنها در ترخیص کالا از گمرک مهم است، بلکه در قیمت تمام شده کالا نیز تاثیر خواهد گذاشت، عوارض گمرکی است.

عوارض گمرکی چیست؟

عوارض گمرکی نوعی مالیات غیرمستقیم است که دولت‌ها برای ورود و ترخیص کالاهای خارجی دریافت می‌کنند. نرخ عوارض گمرکی توسط دولت‌ها بر مبنای سیاست‌های آن‌ها تعیین می‌شود. 

چرا عوارض گمرکی به عنوان مالیات غیرمستقیم طبقه‌بندی می‌شود؟

در قوانین مالیاتی هر نوع مالیاتی که از افراد بر مبنای دارایی‌های تحت تملک آن‌ها دریافت می‌شود را مالیات مستقیم می‌گویند. از آن‌جایی که عوارض گمرکی بر مبنای سیاست‌های دولت و اولویت‌بندی کالاهای وارداتی مشخص می‌شود، در دسته مالیات‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد. 

 عوارض گمرکی چگونه محاسبه می‌شود؟

 برای محاسبه عوارض گمرکی هر کالا ابتدا لازم است که تعرفه آن کالا را بدانیم پس از آن با به‌دست آوردن نرخ تعرفه برای کالای مورد نظرمی‌توان عوارض گمرکی را محاسبه نمود. به طور کلی عوارض گمرکی از دو بخش حقوق گمرکی و سود بازرگانی تشکیل می‌شود.البته باید در نظر داشت این موارد تنها هزینه‌های دریافتی از وارد‌کننده نبوده و هزینه‌های دیگری از قبیل انبارداری، حمل‌ونقل کالا و سایرموارد نیز باید توسط واردکننده پرداخت شود.

در مقاله شیوه‌های محاسبه قیمت تمام شده کالاهای وارداتی به تفصیل این هزینه‌ها را بررسی کرده‌ایم.  

کد تعرفه گمرکی چیست؟

کد تعرفه گمرکی یا HS code یک روش استاندارد برای طبقه‌بندی کالاها و محصولات در سراسر جهان است. از این کد برای شناسایی کالا در زمان صادرات و واردات و همچنین محاسبه و تشخیص میزان عوارض و حقوق گمرکی استفاده می‌شود. این کد معمولاً هشت یا ده رقم است که ۴ یا ۶ رقم اول آن دسته‌بندی را مشخص می‌کند و سایر ارقام برای طبقه‌بندی با جزئیات بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با کد تعرفه گمرکی یک نمونه را بررسی می‌کنیم. به طور کلی کد تعرفه کالا و تجهیزات پزشکی ۹۰۱۸ است و با اضافه شدن حداقل چهار رقم دیگر، جزئیات دستگاه پزشکی وارداتی مشخص خواهد شد. به طور مثال تعرفه گمرکی برای ترخیص و واردات دستگاه آندوسکوپی ۹۰۱۸۴۱۶۰ است. 

انواع تعرفه های گمرکی

دولت برای تعیین تعرفه گمرکی کالا شیوه‌های مختلفی را استفاده خواهد کرد.

اولین نوع تعرفه گمرکی کالا بر مبنای شکل کالا  است. در تعرفه کالا بر مبنای شکل، دو نوع تعرفه واحد و مرکب وجود دارد. تعرفه واحد برای همه کالاهای یک دسته‌بندی یکسان خواهد بود و تعرفه مرکب برای همه کالاها با توجه به نوع و ویژگی‌های آن کالا مشخص خواهد شد. نوع دیگر تعیین تعرفه کالاهای وارداتی بر مبنای هدف دولت خواهد بود. در این شیوه دولت چهار هدف کلی را دنبال می‌کند. مورد اول مالی بوده و با هدف تامین هزینه‌های دولت تعیین خواهد شد.

مورد دوم شامل تعرفه‌های حمایتی است و با هدف تشویق تجار برای واردات یک کالای خاص مشخص می‌شود.

نوع دیگر شیوه تعیین تعرفه، ارشادی است. در این شیوه دولت در تلاش بوده با تعیین تعرفه کالاهای وارداتی، عادات مصرف‌کنندگان را تغییر داده و نیاز جامعه را از یک کالا به کالای دیگر منتقل نماید. شیوه آخر نیز مستقل است که فارغ از این موارد توسط کشور ذی‌نفع مشخص خواهد شد.

در نظر داشته باشید در تمامی شیوه‌های تعیین تعرفه کالاهای وارداتی میزان تعرفه عوارض گمرکی به صورت درصدی از ارزش کالا خواهد بود. 

قوانین مربوط به حقوق و عوارض گمرک

 یکی از مهم ترین قوانین صادرات و واردات درخصوص عوارض گمرکی، الزام وارد‌کننده به پرداخت تمام هزینه‌های مربوط در زمان مقرر است. بر طبق قانون، هیئت دولت تمامی امور مربوط به حقوق و عوارض گمرکی را تعیین خواهد کرد. از سوی دیگر رسیدگی و نظارت به این امور نیز بر عهده دولت است.

یکی از وظایف دولت مبارزه با دامپینگ با استفاده از ابزار حقوق و عوارض گمرکی است. دامپینگ به‌معنی فروش یک کالا یا خدمات با قیمتی پایین‌تر از قیمت حقیقی و تمام شده آن است. گاهی برخی از کشورها  با هدف تضعیف بازار کشوری دیگر و به دست آوردن آن بازار، اقدام به فروش و صادرات کالا با قیمتی پایین به آن کشور می‌کنند. از این رو دولت‌ها می‌توانند نسبت به اخذ عوارض ضد دامپینگ از کالای مورد نظر اقدام کنند. 

کالاهای بدون عوارض گمرکی

 کالاهای وارداتی به کشور بنا به دلایل مختلف، معافیت از پرداخت عوارض گمرکی هستند. در صورتی که کالای وارداتی مشمول عوارض صفر باشد، یعنی معافیت پرداخت عوارض گمرکی داشته و بدون پرداخت هزینه‌های حقوق و عوارض گمرکی می‌توان آن را از گمرک ترخیص نمود. ممکن است این معافیت به‌صورت موقت اعمال شود، از این رو لازم است همواره در جریان تغییرات تعرفه‌ها و عوارض گمرکی باشید. 

سایر عوارض گمرکی

در زمان ترخیص کالا از گمرک علاوه بر حقوق و عوارض ورودی که باید به گمرک پرداخت شود، عوارض دیگری نیز از وارد‌‌کنندگان دریافت می‌گردد. البته این عوارض نیز توسط گمرک محاسبه و دریافت می‌شود. اما مصرف‌کننده این عوارض سازمان‌های دیگری هستند و گمرک تنها واسطه دریافت این عوارض خواهد بود. از جمله این عوارض می‌توان به عوارض شهرداری، عوارض بهداری، هلال‌احمر و ..... اشاره کرد. 

جمع‌بندی

همان‌طور که به تفصیل توضیح دادیم عوارض و حقوق گمرکی یکی از مالیات‌های غیرمستقیم است که وارد کننده کالا در زمان ترخیص بار خود از گمرک ملزم به پرداخت آن خواهد بود. اشاره کردیم برای محاسبه میزان حقوق و عوارض گمرکی نیاز به دانستن تعرفه کالا است. از آن‌جایی که در طبقه‌بندی کالاها و تعرفه‌گذاری آن‌ها جزئیات بسیاری دخیل بوده، انتخاب کد تعرفه صحیح برای کالا بسیار حائز اهمیت است. تشخیص اشتباه کد تعرفه کالاهای وارداتی نه تنها می‌تواند در روند ترخیص کالا مشکلاتی را ایجاد نماید بلکه ممکن است هزینه‌های گزافی را بر شانه واردکننده تحمیل نماید. از این رو بهره‌گیری از خدمات مشاوره بازرگانی و همچنین استفاده از تجربیات مشاوران در این حوزه می‌تواند در بالا بردن سرعت روند واردات کالا و کاهش هزینه‌های آن بسیار موثر باشد. شرکت بازرگانی و حمل و نقل بین المللی تی جی اکسپورت از صفر تا صد امور گمرکی شما نظیر اظهارنامه گمرکی و سایرموارد مربوطه را انجام می دهد.